Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania liraglutidu w leczeniu otyłości i cukrzycy

Czy znamy skalę otyłości i cukrzycy?

Światowa Federacja Otyłości oszacowała w 2022 roku, że 2,5 miliarda dorosłych miało nadwagę (wskaźnik masy ciała, BMI ≥25 kg/m²), z czego ponad 890 milionów osób (1 na 8) klasyfikowano jako osoby z otyłością (BMI ≥30 kg/m²). Otyłość jest uznawana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za złożoną przewlekłą chorobę definiowaną jako nadmierne nagromadzenie tłuszczu, które może upośledzać zdrowie, zwiększając ryzyko cukrzycy typu 2 (T2D) i chorób sercowo-naczyniowych.

Cukrzyca typu 2 to przewlekła i postępująca choroba charakteryzująca się insulinoopornością i pogarszającą się funkcją komórek beta. W 2021 roku szacowano, że na całym świecie na cukrzycę cierpiało 537 milionów osób, przy czym T2D stanowiła ponad 90% przypadków. Dodatkowo, szacuje się, że ponad 500 milionów osób ma stan przedcukrzycowy. Przyczyny T2D są związane z takimi czynnikami jak nadwaga, otyłość, zaawansowany wiek, pochodzenie etniczne i historia rodzinna. Globalne wskaźniki chorobowości i zapadalności na T2D gwałtownie rosną z powodu takich czynników jak otyłość, starzenie się społeczeństwa, pochodzenie etniczne, siedzący tryb życia i niezdrowe nawyki żywieniowe.

Jak działa liraglutid i jakie ma wskazania?

Saxenda® i Victoza® to leki zawierające liraglutid, długo działający analog glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1). Liraglutid wiąże się i aktywuje receptor GLP-1, regulując apetyt poprzez zwiększenie uczucia sytości i zmniejszenie uczucia głodu oraz potencjalnej konsumpcji pokarmów. Głównie redukuje masę ciała poprzez utratę tkanki tłuszczowej i reguluje poziom glukozy, stymulując wydzielanie insuliny i obniżając wydzielanie glukagonu w sposób zależny od glukozy.

Liraglutid został początkowo zatwierdzony pod nazwą handlową Victoza® w Unii Europejskiej w 2009 roku i w Stanach Zjednoczonych w 2010 roku do leczenia dorosłych z T2D w dawkach dobowych do 1,8 mg. Rozszerzenia wskazań dla Victozy® zostały zatwierdzone w 2019 roku w dawkach dobowych do 1,8 mg u dzieci w wieku ≥10 lat z T2D.

Liraglutid został zatwierdzony pod nazwą handlową Saxenda® w Stanach Zjednoczonych w 2014 roku i w UE w 2015 roku w dawkach dobowych 3,0 mg jako uzupełnienie diety o obniżonej kaloryczności i zwiększonej aktywności fizycznej w kontroli masy ciała u dorosłych z początkowym BMI ≥30 kg/m² (otyłość) lub 30 > BMI ≥ 27 kg/m² (nadwaga) w obecności co najmniej jednego powikłania związanego z otyłością. Klinicznie istotna redukcja masy ciała przy stosowaniu Saxendy® w porównaniu z placebo została wykazana w pięciu badaniach klinicznych obejmujących około 5800 pacjentów z otyłością lub nadwagą. Liraglutid konsekwentnie wykazywał średnią utratę masy ciała o 4-6 kg w porównaniu z placebo. Rozszerzenia wskazań dla Saxendy® zostały zatwierdzone w 2020 roku w dawkach dobowych do 3,0 mg dla młodzieży w wieku ≥12 lat z otyłością. Saxenda® jest obecnie zatwierdzona w ponad 70 krajach na całym świecie.

Jak przeprowadzono badanie oparte na CPRD?

Baza danych Clinical Practice Research Datalink (CPRD) z brytyjskiej podstawowej opieki zdrowotnej była wcześniej wykorzystywana do oceny skuteczności liraglutidu w rutynowej praktyce w odniesieniu do kontroli glikemii i utraty masy ciała w T2D. Lepsza kontrola glikemii i redukcja masy ciała przy stosowaniu liraglutidu w leczeniu T2D znalazła odzwierciedlenie w rutynowej praktyce klinicznej, podobnie jak w badaniach klinicznych dla Victozy®.

Biorąc pod uwagę dostępność dwóch produktów zawierających liraglutid o tej samej mocy i formulacji, ale dla różnych wskazań i dawek, istnieje potencjalne ryzyko niezamierzonego stosowania off-label w rutynowej praktyce klinicznej, odbiegającego od zatwierdzonych wskazań lub zaleceń w Charakterystyce Produktu Leczniczego UE (SmPC) i amerykańskiej Informacji o Przepisywaniu. W ramach autoryzacji Saxendy, Europejska Agencja Leków (EMA) wymagała przeprowadzenia badania wykorzystania leku (DUS) w celu zbadania rzeczywistego wykorzystania liraglutidu w kontroli masy ciała w warunkach rynkowych. EMA zaleciła przeprowadzenie badania w kilku krajach europejskich. Inne badanie DUS przeprowadzono na podstawie danych z przeglądu kart 75 pacjentów, którym przepisano Saxendę® we Włoszech i 150 pacjentów, którym przepisano Victozę® we Włoszech i Niemczech (po 75 pacjentów). Zebrane dane z rzeczywistej praktyki potwierdziły przestrzeganie przez lekarzy przepisujących zatwierdzonego wskazania i zasad dawkowania dla Saxendy® we Włoszech oraz Victozy® we Włoszech i Niemczech. Ponadto dane z rzeczywistej praktyki przedstawione w badaniu włoskim i niemieckim nie wskazywały na żadne nowe obawy dotyczące bezpieczeństwa w rzeczywistym stosowaniu Saxendy® i Victozy®.

W niniejszym badaniu przedstawiono wyniki drugiego DUS oceniającego stosowanie Saxendy® i Victozy® zgodnie z receptami na podstawie retrospektywnego przeglądu zanonimizowanych danych pacjentów zarejestrowanych w obszernych bazach danych podstawowej opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii po wprowadzeniu Saxendy® na rynek.

Było to retrospektywne, nieinterwencyjne badanie bezpieczeństwa po autoryzacji (identyfikator ClinicalTrials.gov: NCT03479762) zaprojektowane w celu sprawdzenia, czy wzorce przepisywania Saxendy® były zgodne z zatwierdzonymi wskazaniami i zasadami dawkowania oraz potencjalnego stosowania Victozy® w kontroli masy ciała. Szczegółowy przegląd celów badania i punktów końcowych przedstawiono w Tabeli S1. Protokół badania został przedłożony do przeglądu i zatwierdzony przez proces zarządzania danymi badawczymi CPRD, w tym niezależne doradztwo naukowe zapewnione przez zewnętrznych recenzentów. Badanie przeprowadzono u pacjentów z nowymi receptami na Saxendę® lub Victozę® w brytyjskiej praktyce ogólnej od 16 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2021 r.

W badaniu wykorzystano dane z podstawowej opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii z baz danych CPRD, a mianowicie CPRD GOLD i CPRD Aurum, które gromadzą anonimowe dokumentacje medyczne z dużej sieci praktyk lekarskich w całej Wielkiej Brytanii. Dane obejmują 60 milionów pacjentów i są uważane za szeroko reprezentatywne dla populacji Wielkiej Brytanii, przy czym CPRD wspiera usługi badań w rzeczywistych warunkach dla zdrowia publicznego i badań klinicznych. CPRD wykorzystał okres selekcji kohorty od 16 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2021 r., a następnie umożliwił kontynuację obserwacji pacjentów do 31 marca 2022 r., jeśli dane były dostępne. Miało to na celu umożliwienie pacjentom wchodzących do kohorty w grudniu 2021 r. pewnego czasu obserwacji.

Metoda identyfikacji osób rozpoczynających stosowanie liraglutidu w bazach danych CPRD GOLD i CPRD Aurum została przedstawiona na Rysunku 1. “Data indeksu” pacjentów została zdefiniowana jako data pierwszej recepty na liraglutid w dniu 16 stycznia 2017 r. lub po tej dacie, a wszyscy pacjenci mieli ≥12 miesięcy rejestracji przed datą indeksu. Koniec rejestracji lub “data cenzurowania” została zdefiniowana jako najwcześniejsza z dat przeniesienia pacjenta, daty śmierci pacjenta określonej przez CPRD (jeśli dotyczy), ostatniej daty zbierania danych przez praktykę lekarza rodzinnego (GP) i 31 marca 2022 r. Ta data końcowa została uwzględniona, aby umożliwić pacjentom wchodzącym do kohorty w grudniu 2021 r. pewien czas obserwacji. Produkty zawierające liraglutid zidentyfikowano, przeszukując nazwę produktu, nazwę substancji leczniczej lub terminy słowników produktów CPRD pod kątem “Liraglutide”, “Saxenda” lub “Victoza”.

Pacjentów podzielono na trzy kohorty – rozpoczynający stosowanie Saxendy® (Si), rozpoczynający stosowanie Victozy® (Vi) i rozpoczynający stosowanie nieznamionowanego liraglutidu – na podstawie ich początkowej recepty i byli obserwowani pod kątem interesujących wyników badania od daty recepty indeksowej do pierwszego z następujących: data opuszczenia praktyki GP, ostatnia data zbierania danych przez praktykę, data śmierci (zdefiniowana jako data śmierci określona przez CPRD) lub 31 grudnia 2022 r. Pacjenci zostali wykluczeni z badania, jeśli przepisano im Saxendę®, Victozę®, liraglutid w monoterapii, liraglutid w terapii skojarzonej lub liraglutid z nieznaną informacją o marce w ciągu 12 miesięcy przed datą indeksu. Przeprowadzono ankietę wśród lekarzy rodzinnych w celu potwierdzenia wskazań do przepisania i dokładniejszego uchwycenia informacji o dawkowaniu, jeśli były dostępne. Próbka kwestionariuszy GP dla 400 pacjentów, w tym 200 rozpoczynających stosowanie Saxendy® i 200 rozpoczynających stosowanie Victozy®, została wysłana do 282 praktyk współpracujących z CPRD w celu weryfikacji informacji w elektronicznej dokumentacji pacjenta. Zastosowano standaryzowane obiektywne pytania, aby zmniejszyć zmienność odpowiedzi i zminimalizować błąd informacyjny.

Saxenda® była uznawana za przepisaną zgodnie ze wskazaniem dotyczącym kontroli masy ciała u dorosłych pacjentów ≥18 lat, jeśli mieli oni jeden lub więcej pomiarów BMI zarejestrowanych ≤6 miesięcy przed datą indeksu, który wynosił (A) ≥30 kg/m² lub (B) 27 kg/m² ≤ BMI < 30 kg/m² z co najmniej jednym powikłaniem związanym z otyłością (stan przedcukrzycowy lub T2D, wysokie ciśnienie krwi, obturacyjny bezdech senny lub dyslipidemia lub inne powikłania) zarejestrowanym w dowolnym momencie przed datą indeksu. Victoza® była uznawana za przepisaną zgodnie ze wskazaniem, gdy pacjenci byli w wieku ≥18 lat z rozpoznaniem T2D.

Zarówno wytyczne leczenia UE, jak i USA zalecają przerwanie leczenia Saxendą po 12 tygodniach stosowania dawki 3,0 mg/dobę, jeśli pacjenci nie stracili co najmniej 5% początkowej masy ciała. Jest to również określane jako reguła zatrzymania Saxendy. Aby ocenić przerwanie leczenia w praktyce ogólnej, oceniono zmiany masy ciała w trzech przedziałach czasowych: (1) Od daty indeksu do <16 tygodni, (2) 16 do ≤24 tygodni i (3) >24 do 28 tygodni po dacie indeksu. W przypadku braku BMI, u pacjentów w wieku ≥18 lat, obliczano go przy użyciu najnowszego wzrostu osoby dorosłej (prawidłowy zakres między 1,2 a 2,2 m) i masy ciała (prawidłowy zakres między 25 a 450 kg). Tam, gdzie to możliwe, najnowszy prawidłowy pomiar BMI w każdym przedziale został użyty do oceny zmiany masy ciała w każdym przedziale.

Regułę zatrzymania Saxendy® oceniano na podstawie liczby pacjentów z mniej niż 5% utratą masy ciała na Saxendzie® 3,0 mg (mierzoną 16-24 tygodnie po dacie pierwszej recepty na Saxendę®), którzy mimo to pozostali na leczeniu. Datę przerwania leczenia zdefiniowano jako pierwsze wystąpienie 30-dniowej przerwy między zakładaną datą końcową a datą początkową kolejnych recept indeksowych.

Aby ocenić stosowanie Saxendy® zgodnie z zatwierdzonymi zasadami dawkowania i dawkowanie Victozy® przez cały okres badania, dawkę leczenia oszacowano przy użyciu informacji o dawce dobowej zarejestrowanych w danych CPRD. W przypadku braku tych informacji, obliczano je przy użyciu odstępów między receptami, szacując liczbę dni między dwiema kolejnymi receptami i dzieląc ją przez całkowitą liczbę przepisanych wstrzykiwaczy (co dawało szacunkowy czas trwania na wstrzykiwacz). Następnie oszacowano dawkę dobową jako 0,6 mg, jeśli szacowany czas trwania dla każdego wstrzykiwacza wynosił od 23 do 30 dni; 1,2/1,8 mg, jeśli szacowany czas trwania dla każdego wstrzykiwacza wynosił od 15 do 10 dni; i 3,0 mg, jeśli szacowany czas trwania dla każdego wstrzykiwacza wynosił od 5 do 10 dni. Oceniono dawkę Saxendy® w 0-12 tygodniach i 16-24 tygodniach po dacie indeksu oraz Victozy® 1,2 mg/1,8 mg lub 3,0 mg przez cały okres leczenia.

Czas trwania leczenia zdefiniowano jako różnicę (w miesiącach) między datą indeksu a datą przerwania leczenia. Jeśli pacjent miał recepty na leki indeksowane po dacie przerwania, nie zostały one uwzględnione w obliczeniach czasu trwania leczenia.

Charakterystyka wyjściowa (data indeksu) obejmowała kategorię wiekową pacjenta, płeć (mężczyzna/kobieta), masę ciała (kilogram), wzrost (metry), BMI (kg/m²) i datę tych pomiarów. Zarejestrowano również czas trwania obserwacji pacjentów w badaniu. W przypadku Saxendy® uwzględniono tylko rekordy z prawidłowym BMI (10 ≤ BMI < 85 kg/m²) udokumentowanym ≤6 miesięcy przed datą indeksu i przez cały okres badania, a do oceny wybrano najnowszy pomiar. Choroby współistniejące związane z otyłością do oceny rozpoczęcia leczenia obejmowały stan przedcukrzycowy lub T2D, wysokie ciśnienie krwi, obturacyjny bezdech senny, dyslipidemię, historię chorób pęcherzyka żółciowego, chorobę refluksową przełyku (GERD), choroby sercowo-naczyniowe (CVD) i stłuszczeniową chorobę wątroby związaną z dysfunkcją metaboliczną (MAFLD) udokumentowane w dowolnym momencie przed datą indeksu. Zostały one określone przy użyciu kodów read i/lub kodów SNOMED w danych GP.

Poziom deprywacji obszaru praktyki GP mierzono za pomocą kwintyla Indeksu Wielorakiej Deprywacji (IMD). IMD jest rządowym miernikiem względnej deprywacji w małych obszarach w każdym kraju Wielkiej Brytanii.

Charakterystyki demograficzne i kliniczne przedstawiono jako liczby i odsetki dla zmiennych kategorycznych oraz średnią (odchylenie standardowe [SD]), medianę, pierwszy kwartyl, trzeci kwartyl dla zmiennych ciągłych. Obejmowało to analizę wieku, płci, czasu trwania obserwacji, regionu, kwintyla deprywacji IMD, wzrostu, masy ciała przy rozpoczęciu leczenia, BMI przy rozpoczęciu leczenia, chorób współistniejących przy rozpoczęciu leczenia, przerwania leczenia i czasu trwania leczenia. Wszystkie analizy przeprowadzono przy użyciu STATA 17.

Przestrzegano zasad ujawniania CPRD dla małych liczebności komórek (tutaj zdefiniowanych jako niezerowe liczby całkowite między 1 a 5) we wszystkich tabelach i raportach przeznaczonych do publikacji i/lub rozpowszechniania poza Novo Nordisk i CPRD.

Co ujawniają wyniki i jakie mają znaczenie kliniczne?

Łącznie 13 367 osób rozpoczynających stosowanie liraglutidu zostało włączonych do badania. 604 pacjentów (4,5%) rozpoczęło stosowanie Saxendy®, 4868 (36,4%) rozpoczęło stosowanie Victozy®, a 7895 (59,0%) przepisano nieznamionowany liraglutid. Charakterystyka osób rozpoczynających leczenie według pierwszej terapii przepisanej w okresie badania została podsumowana w Tabeli 1.

Osoby rozpoczynające stosowanie Saxendy® (Si) częściej były kobietami (86,4%) niż osoby rozpoczynające stosowanie Victozy® (Vi) (52,1%) i nieznamionowanego liraglutidu (51,8%). Si były ogólnie młodsze ze średnim wiekiem ± SD wynoszącym 46,5 ± 11,7 lat w porównaniu do 57,5 ± 12,0 lat u Vi i 57,3 ± 12,1 lat u osób rozpoczynających stosowanie nieznamionowanego liraglutidu. Si miały również krótszy czas (średnia ± SD) obserwacji w badaniu (18,8 ± 13,9 miesięcy) niż Vi (32,9 ± 15,9 miesięcy) i osoby rozpoczynające stosowanie nieznamionowanego liraglutidu (36,6 ± 16,5 miesięcy). Większość Si pochodziła z praktyk ogólnych w północno-zachodniej Anglii (26,0%) i z mniej zubożałych obszarów niż Vi i osoby rozpoczynające stosowanie nieznamionowanego liraglutidu (Tabela 1).

Spośród 604 osób rozpoczynających stosowanie Saxendy®, N = 306 (50,6%) miało ważne informacje o masie ciała zarejestrowane ≤6 miesięcy przed datą indeksu i kwalifikowało się do dalszych analiz. Spośród tych pacjentów, 295/306 (96,4%) rozpoczęło leczenie zgodnie z zatwierdzonymi wskazaniami: 281 (91,8%) Si miało BMI ≥30 kg/m² przed datą indeksu, a 14 (4,6%) Si miało BMI między 27 a 29,9 kg/m² z co najmniej jednym udokumentowanym powikłaniem związanym z otyłością. Łącznie 11 Si (3,6%) przepisano Saxendę® poza zatwierdzonym wskazaniem: sześciu Si miało BMI między 27 a 29,9 kg/m² bez zarejestrowanego powikłania związanego z otyłością, a pięciu miało BMI <27 kg/m² (Tabela 2).

36 Si, odpowiadających 12% wszystkich Si z ważnym BMI w dacie indeksu (36/306), ukończyło ≥24 tygodnie leczenia po dacie indeksu. Tylko 16 z 36 pacjentów miało ważne pomiary BMI zarówno w indeksie, jak i po 24 tygodniach i kwalifikowało się do oceny reguły zatrzymania. Większość z nich (11 ≤ N ≤ 14) miała ≥5% utraty masy ciała w tygodniach 16-24, podczas gdy mniejszość (N < 5) miała <5% utraty masy ciała w tygodniach 16-24, ale kontynuowała leczenie po 24 tygodniach, naruszając tym samym regułę zatrzymania (Tabela 3).

Większość Si (570/604) przerwała leczenie Saxendą® przed datą cenzurowania. Średni czas trwania leczenia dla kohorty wynosił około 3,0 miesiąca, zmniejszając się nieznacznie do 2,6 miesiąca dla pacjentów, którzy przerwali leczenie przed datą cenzurowania (Tabela S2). Większość pacjentów (91%) miała między 0 a 6 miesięcy leczenia i około 3% między 7 a 24 miesiącami. Proporcja pacjentów przerywających leczenie w 0-6 miesiącach była podobna wśród pacjentów z i bez zarejestrowanego BMI przy rozpoczęciu leczenia, chociaż nieco więcej pacjentów z zarejestrowanym BMI kontynuowało leczenie przez 7-24 miesiące lub miało trwające leczenie (Tabela S3).

Było 4853 Vi w wieku ≥18 lat, z których 92 (2%) miało dostępne informacje o dawce zarejestrowane w CPRD. Mniejszość (N < 5) pacjentów miała zarejestrowaną dawkę dobową 3,0 mg/dobę w dowolnym momencie leczenia. Ogólnie, N = 2115 (44%) miało co najmniej jeden zarejestrowany przypadek krótkiego odstępu między receptami, potencjalnie odpowiadający dobowej dawce 3,0 mg/dobę w dowolnym momencie między indeksem a datą przerwania leczenia. Krótki odstęp między receptami mógł być spowodowany wcześniejszym odbiorem recepty przez pacjenta, na przykład przed wyjazdem na wakacje, i dlatego w wielu przypadkach nie wskazywałby na dawkę 3,0 mg.

Łącznie zidentyfikowano 7860 nowych dorosłych użytkowników nieznamionowanego liraglutidu. Mniejszość miała zarejestrowaną dawkę dobową 3,0 mg/dobę w dowolnym momencie, a 3282 (42%) doświadczyło krótkiego odstępu między receptami; jednak nie wskazuje to koniecznie na dawkę 3,0 mg. Ze względu na trudności w określeniu przepisanej marki liraglutidu, szczegóły leczenia dla osób rozpoczynających stosowanie nieznamionowanego liraglutidu nie były oceniane.

Spośród 282 skontaktowanych praktyk lekarzy rodzinnych, 12 wzięło udział, co dało łącznie 18 (4,5%) wypełnionych kwestionariuszy (z 400) dla 10 Si i 8 Vi do końca okresu badania. W przypadku Si, 5/10 (50%) wszystkich pacjentów miało ważny zapis BMI ≥30 kg/m² (otyłość). Połowa wszystkich pacjentów miała również receptę na co najmniej 12 tygodni leczenia, a wszyscy pacjenci z BMI ≥40 kg/m² kontynuowali leczenie przez co najmniej 12 tygodni. W kwestionariuszu nie zgłoszono żadnych informacji o dawce Saxendy® przy początkowej recepcie.

Spośród ośmiu pacjentów, którym przepisano Victozę® w badaniu, wszyscy pacjenci mieli wskazanie T2D, a większości pacjentów przepisano 0,6 mg Victozy® na początku leczenia. Żaden Vi nie miał dawki dobowej ≥3,0 mg zarejestrowanej w kwestionariuszu. Nie było możliwe określenie wskazania i dawki dla Saxendy® i Victozy® na podstawie kwestionariuszy ze względu na ograniczoną liczbę odpowiedzi na kwestionariusze.

To retrospektywne, nieinterwencyjne DUS oparte na bazie danych CPRD pokazało, że zarówno Saxenda®, jak i Victoza® były w większości przepisywane przez lekarzy zgodnie z ich zatwierdzonymi wskazaniami.

Spośród 306 pacjentów stosujących Saxendę® kwalifikujących się do analizy z ważnym pomiarem BMI, 96,4% było leczonych zgodnie z zatwierdzonymi wskazaniami dotyczącymi otyłości. Tylko 11 pacjentów (3,5%) miało ważny pomiar BMI w indeksie <27 kg/m² lub 27 kg/m² ≤ BMI ≤30 kg/m² bez co najmniej jednego istotnego schorzenia współistniejącego. Liczba pacjentów stosujących Saxendę® w bazie danych była uważana za wystarczająco dużą do zbadania głównego celu. Brakujące dane dotyczące masy ciała wskazywały, zgodnie z definicją reguły zatrzymania, na nieprzestrzeganie przez przepisującego reguły zatrzymania. W związku z tym dalsza analiza tej podgrupy z brakującymi danymi dotyczącymi masy ciała nie była wymagana do potwierdzenia nieprzestrzegania przez przepisującego przerwania stosowania Saxendy, zgodnie z regułą zatrzymania zawartą w etykiecie.

Zaobserwowane stosowanie off-label Saxendy® w tym badaniu jest niskie w porównaniu z ogólnym stosowaniem off-label leków na receptę, na przykład w Stanach Zjednoczonych. Obecnie istnieją inne wprowadzone na rynek związki w obszarze “diabesity”, które również mogą mieć potencjał do niezamierzonego stosowania, takie jak semaglutyd (Ozempic®; Wegovy®) i tirzepatyd (Mounjaro®; Zepbound®), ale żaden z nich nie był jeszcze wprowadzony na rynek, gdy to badanie zostało zakończone.

Większość (91%) Si otrzymywała leczenie przez 0-6 miesięcy ze średnim czasem trwania 3 miesiące. Wśród 16 pacjentów leczonych przez 24 tygodnie z ważnymi pomiarami BMI, zdecydowana większość spełniała regułę zatrzymania 5% utraty masy ciała między tygodniem 16 a 24, co potwierdza dobrze znane efekty obniżania masy ciała przez Saxendę®. Wiarygodna ocena eskalacji dawki Saxendy® i reguły zatrzymania była utrudniona przez wysoki poziom brakujących danych dotyczących dawkowania i BMI w bazach danych.

Spośród 92 Vi z dostępnymi ważnymi informacjami o dawce, mniejszość (N < 5) miała przepisaną Victozę® w dawce dobowej 3,0 mg/dobę, przekraczając tym samym górny limit Victozy® wynoszący 1,8 mg/dobę podczas leczenia T2D. Chociaż duża proporcja pacjentów z brakującymi informacjami o dawce mogłaby potencjalnie sugerować, że niektórzy pacjenci byli leczeni powyżej dawki wskazania T2D, ogólnie dane nie sugerowały recept na stosowanie Victozy® w innych wskazaniach, tj. kontroli masy ciała.

Chociaż stosunkowo niewiele kwestionariuszy lekarzy rodzinnych dotyczących stosowania nieznamionowanego liraglutidu zostało zwróconych, były one zgodne z wynikami badania; zarówno Saxenda®, jak i Victoza® były przepisywane zgodnie z zatwierdzonymi wskazaniami. Na podstawie przedstawionych tu ustaleń, brakujące dane dotyczące stosowania off-label zostały usunięte z charakterystyki produktu leczniczego Saxenda® w UE.

Badania retrospektywne, które zbierają dane po leczeniu z rutynowej praktyki, mają przewagę. Unikają potencjalnego błędu systematycznego wynikającego z wzorców przepisywania leków przez praktyków, które mogą być obserwowane w badaniach prospektywnych po rozpoczęciu badania w danym ośrodku. CPRD zbiera dane z jednego systemu opieki zdrowotnej i jest szeroko reprezentatywny dla ogólnej populacji Wielkiej Brytanii pod względem wieku, płci i pochodzenia etnicznego. Jednak możliwość uogólnienia danych z Wielkiej Brytanii na inne kraje może stanowić ograniczenie badania. Głównym ograniczeniem tego badania było rzadkie rejestrowanie lub brakujące informacje w bazach danych CPRD, takie jak BMI (niezbędne do realizacji głównego celu), wskazanie i przepisanie dawki. Podjęto próbę identyfikacji przepisanej dawki, wykorzystując zarówno zarejestrowane informacje o dawce, jak i czas między receptami. Jednak pacjent musiał mieć tylko 2 kolejne recepty blisko siebie, aby osiągnąć odstęp dawkowania odpowiadający 3,0 mg/dobę, co mogło wystąpić na przykład, jeśli pacjent wyjeżdżał na wakacje. Ponadto, ponieważ dane CPRD nie uwzględniały recept od specjalistów spoza praktyk ogólnych, liczba osób rozpoczynających leczenie mogła być niedostatecznie reprezentowana w tym raporcie. Wysiłki mające na celu rozwiązanie tych ograniczeń poprzez dane z kwestionariuszy lekarzy rodzinnych były utrudnione przez niski wskaźnik odpowiedzi, co ograniczało wartość zebranych kwestionariuszy.

Wyniki uzyskane z tego DUS opisały rzeczywiste stosowanie liraglutidu na podstawie danych z baz danych CPRD GOLD i CPRD Aurum obejmujących 13 367 pacjentów, w tym dane od 604 pacjentów, którym przepisano Saxendę®, 4868 pacjentów, którym przepisano Victozę® i 7895 pacjentów, którym przepisano nieznamionowany liraglutid w Wielkiej Brytanii. Chociaż ograniczone przez brakujące informacje o BMI i dawce dla wielu pacjentów, raport ten dostarczył opisowych danych dla osób rozpoczynających stosowanie liraglutidu w początkowym 5-letnim okresie po wprowadzeniu Saxendy® w Wielkiej Brytanii.

Tam, gdzie ocena była możliwa, Saxenda® i Victoza® były w większości przepisywane przez lekarzy zgodnie z ich zatwierdzonymi wskazaniami. Ogólnie rzecz biorąc, badanie oferuje cenne spostrzeżenia dotyczące wykorzystania leków i przestrzegania zaleceń, pokazując historyczne znaczenie i szersze lekcje dla zdrowia publicznego, szczególnie w zrozumieniu akceptacji i przestrzegania przepisów dotyczących nowego leku, gdzie ten sam lek generyczny jest już wprowadzony na rynek dla innego wskazania, rozszerzając jego znaczenie dla rówieśników w podobnych sytuacjach w przyszłości.

Badanie to było sponsorowane przez Novo Nordisk A/S. John M. Dcruz, Nina M. Harder‐Lauridsen, Anne H. Olsen i Atheline Major‐Pedersen są pełnoetatowymi pracownikami Novo Nordisk A/S i posiadają akcje tej firmy.

Podsumowanie

Przeprowadzone badanie retrospektywne analizowało wykorzystanie liraglutidu w leczeniu otyłości i cukrzycy typu 2 na podstawie danych z brytyjskiej podstawowej opieki zdrowotnej w latach 2017-2021. Przeanalizowano dane 13 367 pacjentów, w tym 604 stosujących Saxendę®, 4868 stosujących Victozę® oraz 7895 przyjmujących nieznamionowany liraglutyd. Wyniki pokazały, że leki były przepisywane głównie zgodnie z zatwierdzonymi wskazaniami – 96,4% pacjentów stosujących Saxendę® spełniało kryteria BMI dla leczenia otyłości. Średni czas trwania terapii Saxendą® wynosił 3 miesiące, a większość pacjentów osiągała wymaganą 5% redukcję masy ciała między 16 a 24 tygodniem leczenia. W przypadku Victozy® tylko pojedynczy pacjenci otrzymywali dawkę przekraczającą zalecaną dla cukrzycy typu 2. Badanie potwierdziło skuteczność i bezpieczeństwo stosowania liraglutidu w warunkach rzeczywistej praktyki klinicznej, mimo pewnych ograniczeń związanych z brakami w dokumentacji medycznej.