Czy MBS wystarcza w kontroli otyłości?
Chirurgia metaboliczna i bariatryczna (MBS) stanowi skuteczną metodę leczenia otyłości, jednak ze względu na złożoność i przewlekłość tej choroby, ponowne przybieranie na wadze jest częstym zjawiskiem wymagającym terapii wspomagającej. Szacuje się, że w latach 2011-2020 w Stanach Zjednoczonych około 1,85 miliona osób przeszło zabieg MBS, co oznacza rosnącą liczbę pacjentów zagrożonych ponownym przyrostem masy ciała. Powrót do wysokiej wagi po MBS może nasilać choroby współistniejące związane z otyłością, takie jak cukrzyca typu 2 (T2DM) czy niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, co przyczynia się do obciążeń zdrowotnych zarówno na poziomie indywidualnym, jak i publicznym. Zintegrowane plany postępowania po MBS, które wykorzystują procedurę pierwotną, interwencje dotyczące stylu życia, farmakoterapię i wszelkie niezbędne procedury rewizyjne do długoterminowego zarządzania masą ciała, maksymalizują potencjał długoterminowej remisji otyłości i powiązanych chorób współistniejących.
Pomimo rozwoju farmakoterapii, która zapewnia klinicystom coraz skuteczniejsze opcje leczenia otyłości, niespójne zasady refundacji znacząco ograniczają dostęp do leków przeciwotyłościowych (AOM) w USA. Populacje mniejszościowe i znajdujące się w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, które są najbardziej narażone na otyłość, napotykają największe przeszkody w dostępie do skutecznych metod leczenia. Skuteczne leczenie otyłości i ponownego przyrostu masy ciała po MBS wymaga od klinicystów pomysłowości. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła dwa agonisty receptora peptydu glukagonopodobnego-1 (GLP-1RA) do leczenia otyłości: liraglutyd 3,0 mg dziennie (zatwierdzony w grudniu 2014 r.) oraz semaglutyd 2,4 mg tygodniowo (zatwierdzony w czerwcu 2021 r.). Badania wykazały przewagę semaglutydu 2,4 mg tygodniowo nad liraglutydem 3,0 mg dziennie w redukcji masy ciała u osób z otyłością, jednak do tej pory nie przeprowadzono badań oceniających stosowanie semaglutydu w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS.
Jak zaprojektowano badanie porównujące GLP-1RA?
Z powodu trudności z uzyskaniem refundacji i dostępnością leków, pracownicy ochrony zdrowia mogą przepisywać leki inkretynowe w alternatywnych dawkach “off-label”, na przykład semaglutyd w dawce mniejszej niż 2,4 mg tygodniowo, która jest zatwierdzona do leczenia otyłości. Niniejsze badanie zostało przeprowadzone w celu oceny rzeczywistej skuteczności semaglutydu 1,0 mg tygodniowo (dawka zatwierdzona do leczenia T2DM) w porównaniu z liraglutydem 3,0 mg dziennie (dawka zatwierdzona do leczenia otyłości) w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS. Inne interesujące wyniki obejmowały związki między utratą masy ciała po MBS, ponownym przyrostem masy ciała po MBS i skutecznością terapii GLP-1RA w leczeniu nadmiernej wagi. Ramy czasowe tej analizy retrospektywnej poprzedzają zatwierdzenie semaglutydu 2,4 mg tygodniowo do leczenia otyłości i 2,0 mg tygodniowo do leczenia T2DM. Na podstawie istniejącej literatury postawiono hipotezę, że schematy leczenia zawierające semaglutyd 1,0 mg tygodniowo spowodują większy procentowy spadek masy ciała w porównaniu z liraglutydem 3,0 mg dziennie u osób z ponownym przyrostem masy ciała po MBS.
Badanie przeprowadzono zgodnie z wytycznymi raportowania STROBE (Strengthening the Reporting of Observational Studies in Epidemiology) i zostało zatwierdzone przez Komisję Bioetyczną Uniwersyteckiego Centrum Medycznego w Teksasie Southwestern. Przeprowadzono retrospektywną analizę danych klinicznych z elektronicznej dokumentacji medycznej osób, które szukały leczenia ponownego przyrostu masy ciała po MBS w multidyscyplinarnym programie leczenia otyłości ośrodka akademickiego. Wszyscy pacjenci mieli formalne wskazanie do leczenia AOM, które obejmuje wskaźnik masy ciała (BMI) ≥ 30 kg/m² lub ≥ 27 kg/m² z chorobą współistniejącą związaną z otyłością. Zmiany masy ciała porównano między osobami leczonymi schematami AOM, które zawierały semaglutyd 1,0 mg tygodniowo lub liraglutyd 3,0 mg dziennie.
Jakie są cechy profilu pacjentów po MBS?
W retrospektywnej analizie danych z elektronicznej dokumentacji medycznej przeanalizowano dane 207 pacjentów (115 leczonych semaglutydem 1,0 mg tygodniowo i 92 liraglutydem 3,0 mg dziennie), którzy zgłosili się do multidyscyplinarnego programu leczenia otyłości w związku z ponownym przyrostem masy ciała po zabiegu MBS. Większość pacjentów stanowiły kobiety (89,86%), a pod względem pochodzenia etnicznego 46,38% identyfikowało się jako nie-Hiszpanie biali, 34,78% jako nie-Hiszpanie czarni, 11,11% jako Hiszpanie, a 7,73% jako “Inni” lub brakowało danych. Średnia waga przed MBS wynosiła 135,3 kg, a średni BMI 49,3. Połowa populacji (50,24%) przeszła pionową rękawową resekcję żołądka (VSG), 28,99% wyłączenie żołądkowe typu Roux-en-Y (RYGB), a 20,77% regulowaną opaskę żołądkową (AGB). Średnia utrata masy ciała po MBS do najniższej wagi wynosiła 40,68 kg, co odpowiada 29,34% utracie masy ciała. Średni odsetek utraconej masy ciała, która została odzyskana od najniższej wagi po MBS do wizyty początkowej (nawrót wagi), wynosił 42,43%.
Choroby współistniejące obecne podczas wizyty początkowej obejmowały dyslipidemię (83,09%), nadciśnienie tętnicze (77,78%), chorobę refluksową przełyku (70,53%), obturacyjny bezdech senny (63,77%), osteoartrozę (59,42%), cukrzycę typu 2 (7,73%), stan przedcukrzycowy (41,06%) i depresję (35,75%). Większy odsetek pacjentów identyfikujących się jako nie-Hiszpanie biali i Hiszpanie otrzymał semaglutyd w porównaniu z liraglutydem w porównaniu z osobami identyfikującymi się jako nie-Hiszpanie czarni i Inni (p = 0,042). Większy odsetek pacjentów z nadciśnieniem tętniczym był w grupie liraglutydu w porównaniu z grupą semaglutydu (85,87% vs. 71,30%, p = 0,012). Nie było różnicy w liczbie innych leków przeciwotyłościowych (nie-GLP-1RA) stosowanych jednocześnie lub sekwencyjnie między grupami leczonymi semaglutydem i liraglutydem, w tym bupropionu, naltreksonu, lisdeksamfetaminy, topiramatu, fenterminy i lorkaserynu (p = 0,432).
Kluczowe informacje o skuteczności leczenia:
- Semaglutyd 1,0 mg tygodniowo okazał się skuteczniejszy niż liraglutyd 3,0 mg dziennie:
– Średnia utrata masy ciała: 12,92% vs 8,77%
– ≥10% utrata masy ciała: 50,4% vs 32,6% pacjentów
– ≥15% utrata masy ciała: 27,8% vs 15,2% pacjentów - Skuteczność semaglutydu była niezależna od:
– Wieku
– Płci
– Pochodzenia etnicznego
– Typu wykonanej operacji bariatrycznej - Efekty były widoczne już po 6 miesiącach terapii
Które wskaźniki utraty masy ciała różnicują terapię semaglutydem i liraglutydem?
Wyniki badania wykazały, że schematy leczenia zawierające semaglutyd 1,0 mg tygodniowo były skuteczniejsze w indukowaniu utraty masy ciała niż te zawierające liraglutyd 3,0 mg dziennie. Średnia zmiana masy ciała (LS mean [SE]) od wizyty początkowej do 12 miesiąca wyniosła -12,92% (95% CI: -14,09% do -11,75%) w grupie semaglutydu 1 mg tygodniowo i -8,77% (95% CI: -10,01% do -7,54%) w grupie liraglutydu 3 mg dziennie (różnica LS mean między grupami -4,15% [95% CI: -5,85% do -2,44%], p < 0,001).
W okresie 12 miesięcy leczenia 77,4% (n = 89) pacjentów w grupie semaglutydu 1,0 mg tygodniowo (N = 115) osiągnęło ≥5% utraty masy ciała w porównaniu z 67,4% (n = 62) w grupie liraglutydu 3,0 mg dziennie (N = 92). Odsetek osób osiągających ≥10%, ≥15% i ≥20% utraty masy ciała w każdej grupie wynosił odpowiednio 50,4% (n = 58), 27,8% (n = 32) i 12,2% (n = 14) versus 32,6% (n = 30), 15,2% (n = 14) i 5,4% (n = 5) w grupach leczonych semaglutydem i liraglutydem.
Skorygowane (pod względem wieku, płci, rasy/pochodzenia etnicznego i typu procedury MBS) szanse na utratę ≥10% (vs. <10%) i ≥15% (vs. <15%) masy ciała były ponad dwukrotnie wyższe w grupie leczonej semaglutydem w porównaniu z grupą leczoną liraglutydem: skorygowany iloraz szans (aOR) = 2,34 (95% CI: 1,28 do 4,29) i 2,55 (95% CI: 1,22 do 5,36). Skorygowany iloraz szans dla utraty ≥5% (vs. <5%) lub ≥20% (vs. <20%) masy ciała nie był statystycznie istotny (aOR = 1,70 [95% CI: 0,89 do 3,25] i aOR = 2,74 [95% CI: 0,89 do 8,45]). Skuteczność semaglutydu (vs. liraglutydu) w redukcji masy ciała była podobna we wszystkich analizowanych podgrupach, w tym pod względem wieku, płci, rasy/pochodzenia etnicznego i typu procedury MBS (wszystkie wartości p dla interakcji > 0,05).
Czy GLP-1RA rewolucjonizują leczenie ponownego przyrostu masy ciała po MBS?
Badanie wykazało umiarkowanie istotną korelację między utratą masy ciała (procentowo) od wagi przed MBS do najniższej wagi po MBS a utratą masy ciała (procentowo) po 12 miesiącach leczenia GLP-1RA semaglutydem i liraglutydem (r = 0,206, p = 0,035). Nie stwierdzono natomiast istotnej korelacji między ponownym przyrostem masy ciała po MBS (procentowo; odsetek przyrostu masy ciała od najniższej wagi po MBS do wagi przy wizycie początkowej) a utratą masy ciała (procentowo) w ciągu 12 miesięcy terapii GLP-1RA semaglutydem i liraglutydem (r = 0,098, p = 0,315).
Ponadto stwierdzono pewne różnice w korelacji według typów procedur MBS. Utrata masy ciała (procentowo) od wagi przed MBS do najniższej wagi po MBS i utrata masy ciała (procentowo) po 12 miesiącach leczenia GLP-1RA nie były istotnie skorelowane wśród osób, które przeszły AGB (r = 0,064, p = 0,761) lub RYGB (r = 0,015, p = 0,938), ale były istotnie skorelowane wśród osób, które przeszły VSG (r = 0,312, p = 0,023). Utrata masy ciała (procentowo) od wagi przed MBS do najniższej wagi po MBS i utrata masy ciała (procentowo) po 12 miesiącach leczenia semaglutydem 1 mg (r = 0,183, p = 0,182) lub liraglutydem 3 mg (r = 0,206, p = 0,146) nie były istotnie skorelowane.
Wyniki tego retrospektywnego badania pokazują, że schematy leczenia zawierające semaglutyd 1,0 mg tygodniowo były skuteczniejsze w indukowaniu utraty masy ciała niż te zawierające liraglutyd 3,0 mg dziennie w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS. Utrata masy ciała była większa w grupie leczonej semaglutydem, a wyraźne różnice między grupami pojawiły się po 6 miesiącach. Większy odsetek osób leczonych semaglutydem w porównaniu z liraglutydem osiągnął ≥10% i ≥15% utraty masy ciała. Skuteczność semaglutydu (vs. liraglutydu) była podobna we wszystkich analizowanych podgrupach, w tym pod względem wieku, płci, rasy/pochodzenia etnicznego i typu procedury MBS. Według naszej wiedzy, jest to pierwsze badanie porównujące skuteczność semaglutydu 1,0 mg tygodniowo (dawka wskazana do kontroli glikemii u pacjentów z T2DM) z liraglutydem 3,0 mg dziennie (dawka wskazana do utraty masy ciała u pacjentów z nadwagą lub otyłością) w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS.
Zwiększone wykorzystanie MBS do leczenia ciężkiej otyłości i chorób współistniejących związanych z adipozą zostało poparte ostatnimi badaniami, które wykazały korzyści w T2DM, niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby i wynikach sercowo-naczyniowych, a także występowaniu nowotworów i śmiertelności. Wiele z tych wyników wydaje się korelować z utratą masy ciała, co sprawia, że optymalizacja i utrzymanie masy ciała po MBS stają się istotnymi priorytetami. Wzrost częstości występowania zabiegów MBS naraża również więcej osób na ryzyko ponownego przyrostu masy ciała. W naszym badaniu pacjenci zgłaszali się średnio 8 lat po MBS i po odzyskaniu ponad 40% masy ciała, którą utracili w wyniku MBS. Wyniki badania potwierdzają skuteczność stosowania GLP-1RA w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS. Być może wcześniejsze stosowanie AOM po MBS mogłoby zapobiec lub złagodzić nawrót masy ciała i chorób współistniejących.
Zaskakująco niskie jest stosowanie AOM u pacjentów po MBS i obecnie żadna farmakoterapia nie jest zatwierdzona do leczenia ponownego przyrostu masy ciała po MBS lub nadmiernej wagi, mimo dowodów na skuteczność AOM w tej populacji. Wieloośrodkowe badanie retrospektywne przeprowadzone przed powszechnym stosowaniem GLP-1RA (trzy najczęściej stosowane leki to topiramat 61%, metformina 39% i fentermina 38%) wykazało skuteczność tych środków w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS. Co istotne, tylko jeden z trzech wiodących stosowanych środków jest zatwierdzony przez FDA do leczenia otyłości, co podkreśla powszechne stosowanie leków poza wskazaniami rejestracyjnymi w leczeniu otyłości. Inne badania u osób z nadwagą i otyłością sugerowały, że kombinacje dwóch lub więcej środków są lepsze do osiągnięcia klinicznie istotnej utraty masy ciała. Kombinacje leków są często stosowane poza wskazaniami rejestracyjnymi ze względu na wysokie koszty i brak pokrycia kosztów droższych, markowych AOM przez prywatne programy ubezpieczeniowe w USA oraz fakt, że Medicare nie pokrywa kosztów AOM, mimo że pokrywa koszty MBS. Różne wersje ustawy o leczeniu i redukcji otyłości próbowały rozwiązać tę nierówność od 2013 roku, jednak dostęp pozostaje ograniczony, mimo że roczne koszty opieki zdrowotnej związane z otyłością szacuje się na 1,4 biliona dolarów.
Istotne wnioski dla praktyki klinicznej:
- Średnio 8 lat po operacji bariatrycznej pacjenci odzyskują ponad 40% utraconej masy ciała
- Wczesne włączenie terapii GLP-1RA może zapobiec ponownemu przyrostowi masy ciała
- Główne bariery w dostępie do leczenia:
– Wysokie koszty terapii
– Brak odpowiedniego pokrycia ubezpieczeniowego
– Ograniczona dostępność leków - Skuteczne leczenie otyłości wymaga połączenia:
– Operacji bariatrycznej
– Farmakoterapii
– Modyfikacji stylu życia
Jakie dowody wspierają stosowanie GLP-1RA u pacjentów po MBS?
Dwa GLP-1RA są zatwierdzone do leczenia otyłości w USA: liraglutyd 3,0 mg dziennie i semaglutyd 2,4 mg tygodniowo. Przed niedawnym zatwierdzeniem semaglutydu 2,0 mg tygodniowo do leczenia T2DM, dawka 1,0 mg tygodniowo była stosowana w T2DM i poza wskazaniami rejestracyjnymi do utraty masy ciała. To badanie analizowało dane, które poprzedzają dostępność semaglutydu 2,4 mg do leczenia otyłości i 2,0 mg do leczenia T2DM. U osób bez historii MBS lub T2DM, badanie STEP-8 (Semaglutide Treatment Effect in People with Obesity) wykazało znacznie większą utratę masy ciała przy stosowaniu semaglutydu 2,4 mg tygodniowo w porównaniu z liraglutydem 3,0 mg dziennie.
W badaniu “Adjunctive liraglutide treatment in patients with persistent or recurrent type 2 diabetes after metabolic surgery”, osoby z nawracającą lub utrzymującą się cukrzycą typu 2 po MBS doświadczyły większej utraty masy ciała w grupie liraglutydu 1,8 mg w porównaniu z placebo (-6,81 kg vs. -1,64 kg, odpowiednio; p = 0,0017) w 26 tygodniu. Badania naszego zespołu wykazały, że schematy AOM zawierające GLP-1RA były lepsze niż schematy niezawierające GLP-1RA w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS, niezależnie od procedury MBS. Chociaż istnieją badania wykazujące skuteczność liraglutydu w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS w dawkach 1,8 mg i 3,0 mg, według naszej wiedzy, nie ma opublikowanych danych dla semaglutydu.
Czy mniejsze dawki semaglutydu są wystarczające?
W tym badaniu semaglutyd w dawce tylko 1,0 mg tygodniowo był lepszy niż liraglutyd 3,0 mg dziennie w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS, niezależnie od typu MBS lub wielkości ponownego przyrostu masy ciała. Dane te mogą mieć implikacje dla środowisk o ograniczonych zasobach, gdzie istnieje brak pokrycia ubezpieczeniowego lub dostępności semaglutydu w wyższych dawkach. Co istotne, tylko 6,1% naszej próby leczonej semaglutydem 1,0 mg tygodniowo miało T2DM. Dlatego większość osób leczonych semaglutydem otrzymała leczenie poza wskazaniami rejestracyjnymi, co było ułatwione przez firmy ubezpieczeniowe niewymagające wcześniejszej autoryzacji, zniżki producenta i płatności gotówkowe.
Nasza analiza wykazała pozytywną korelację między utratą masy ciała po MBS a utratą masy ciała po leczeniu opartym na GLP-1RA w 12 miesiącu (r = 0,206, p = 0,035). Może to sugerować, że osoby, które skuteczniej tracą na wadze po MBS, tracą również więcej wagi, gdy otrzymują inne skuteczne narzędzia do utraty masy ciała, takie jak GLP-1RA. Co istotne, nie było korelacji między procentowym ponownym przyrostem masy ciała po MBS a utratą masy ciała w wyniku farmakoterapii opartej na GLP-1RA w 12 miesiącu leczenia (r = 0,003, p = 0,974), co potwierdza skuteczność stosowania GLP-1RA niezależnie od wielkości przyrostu masy ciała.
Jak połączyć MBS z terapią farmakologiczną?
Chociaż MBS pozostaje najskuteczniejszą metodą leczenia ciężkiej otyłości, należy uznać, że otyłość jest chorobą przewlekłą i złożoną, MBS nie jest leczeniem przyczynowym, a terapia wspomagająca może być konieczna. Optymalna utrata masy ciała, utrzymanie masy ciała i remisja chorób współistniejących związanych z otyłością są najlepiej wspomagane przez połączenie interwencji dotyczących stylu życia, AOM i procedur MBS, zarówno pierwotnych, jak i rewizyjnych. Schematy AOM powinny być indywidualizowane według czynników pacjenta, takich jak terapie inkretynowe u osoby z T2DM. Chociaż istnieją obiecujące wyniki dla podejścia do leczenia otyłości kierowanego fenotypem, te strategie medycyny precyzyjnej nie są jeszcze praktyczne do ogólnego stosowania.
Jakie są mocne strony i ograniczenia badania?
Mocną stroną tego badania jest to, że te dane z rzeczywistej praktyki klinicznej odzwierciedlają wyniki utraty masy ciała osiągnięte w warunkach codziennej opieki klinicznej w populacji poszukującej leczenia ponownego przyrostu masy ciała po MBS. Ponadto jest to pierwsze badanie, według naszej wiedzy, które raportuje skuteczność semaglutydu w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS. Porównuje również utratę masy ciała między dawką liraglutydu do leczenia otyłości (3,0 mg dziennie) a niższą dawką semaglutydu do leczenia cukrzycy (1 mg tygodniowo) w tej populacji. Nasza analiza leczenia odzwierciedla rzeczywiste ograniczenia w dostępności i stosowaniu leków do zarządzania masą ciała. Nasz zestaw danych obejmuje reprezentację trzech najczęściej wykonywanych procedur MBS z istotnym okresem obserwacji.
Ograniczenia obejmują retrospektywne gromadzenie danych, które nie pozwala na ocenę przestrzegania zaleceń dotyczących leków, harmonogramu zwiększania dawki, działań niepożądanych i przyczyn przerwania leczenia. Wielu pacjentów było leczonych innymi AOM i nie jesteśmy w stanie ocenić skuteczności poszczególnych dawek specyficznych dla danego środka. Jednak nie było znaczących różnic w stosowaniu innych AOM (nie-GLP-1RA) między grupami semaglutydu i liraglutydu. Nasza definicja utraty masy ciała w 12 miesiącu obejmuje maksymalną utratę masy ciała w dowolnym momencie (3, 6, 9 lub 12 miesięcy) od wizyty początkowej, co może prowadzić do przeszacowania długoterminowej utraty masy ciała poprzez nieuwzględnienie ponownego przyrostu masy ciała podczas terapii AOM. Chociaż nasze tabele uzupełniające pokazują, że nie było różnic między grupami semaglutydu i liraglutydu w liczbie stosowanych innych AOM (nie-GLP-1RA) lub konkretnych stosowanych innych AOM (nie-GLP-1RA), nie możemy stwierdzić, czy te AOM były stosowane jednocześnie czy sekwencyjnie. Chociaż kohorta pacjentów była zróżnicowana pod względem rasy/pochodzenia etnicznego, co jest mocną stroną tego badania, wyniki te mogą nie być możliwe do uogólnienia, ponieważ pacjenci otrzymywali opiekę w specjalistycznej klinice leczenia otyłości i mieli wystarczające pokrycie ubezpieczeniowe lub środki finansowe, aby uzyskać dostęp do terapii GLP-1RA. Pomimo tych ograniczeń, badanie to dostarcza obiecujących dowodów na połączenie terapii MBS i AOM w zarządzaniu otyłością jako chorobą przewlekłą.
Nasze wyniki pokazują, że schematy leczenia zawierające semaglutyd 1,0 mg tygodniowo prowadzą do lepszej utraty masy ciała w porównaniu ze schematami zawierającymi liraglutyd 3,0 mg dziennie w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po MBS, niezależnie od typu procedury lub wielkości ponownego przyrostu masy ciała. Potrzebne są prospektywne badania randomizowane w celu identyfikacji idealnych strategii leczenia optymalizujących masę ciała i leczących ponowny przyrost masy ciała po MBS.
Podsumowanie
Badanie wykazało, że semaglutyd w dawce 1,0 mg tygodniowo jest skuteczniejszy w leczeniu ponownego przyrostu masy ciała po operacji bariatrycznej (MBS) niż liraglutyd 3,0 mg dziennie. W 12-miesięcznej obserwacji pacjenci przyjmujący semaglutyd osiągnęli średnią utratę masy ciała na poziomie 12,92% w porównaniu do 8,77% w grupie liraglutydu. Co istotne, skuteczność semaglutydu była niezależna od wieku, płci, pochodzenia etnicznego czy typu wykonanej operacji bariatrycznej. Badanie objęło 207 pacjentów, którzy średnio 8 lat po operacji odzyskali ponad 40% utraconej wcześniej masy ciała. Wyniki sugerują, że wczesne włączenie terapii agonistami receptora GLP-1 może zapobiec lub złagodzić ponowny przyrost masy ciała po operacji bariatrycznej. Jednak dostęp do tej formy leczenia pozostaje ograniczony ze względu na wysokie koszty i brak odpowiedniego pokrycia ubezpieczeniowego.








