Liraglutyd w terapii otyłości młodzieńczej – wyniki badania kohortowego

Czy liraglutyd to przełom w leczeniu młodzieńczej otyłości?

Retrospektywne badanie kohortowe przeprowadzone w King Abdullah Specialized Children’s Hospital w Rijadzie wykazało, że liraglutyd w połączeniu z modyfikacją stylu życia może skutecznie redukować wskaźnik masy ciała (BMI) i poprawiać niektóre markery metaboliczne u otyłych nastolatków, szczególnie w pierwszych miesiącach terapii.

Badanie objęło 138 dzieci i nastolatków w wieku 12-14 lat z prostą otyłością, podzielonych na dwie równe grupy po 69 osób. Pierwsza grupa otrzymywała liraglutyd w połączeniu z interwencją dotyczącą stylu życia (LiraglG), druga – wyłącznie modyfikację stylu życia (LifeSG). Grupy były dopasowane pod względem wieku, płci i BMI (po 34 dziewczynki i 35 chłopców w każdej grupie). Z badania wykluczono pacjentów z otyłością syndromiczną, przyjmujących glikokortykosteroidy oraz dzieci poniżej 12 roku życia leczone liraglutydem poza wskazaniami rejestracyjnymi. Dodatkowo, około 17 pacjentów z otyłością niesyndromiczną/niegenetyczną zostało wykluczonych, ponieważ początkowo rozpoczęli leczenie liraglutydem, ale przerwali je z różnych powodów, w tym z powodu działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego.

Wszyscy pacjenci otrzymali kompleksową edukację dotyczącą modyfikacji stylu życia z wykorzystaniem podejścia 5A (zapytaj, oceń, doradź, uzgodnij i wspieraj) dostosowanego do poradnictwa w zakresie otyłości. Obejmowało to indywidualne plany żywieniowe, 30-60 minut codziennych ćwiczeń o umiarkowanej do wysokiej intensywności oraz terapię dostosowania behawioralnego. Pacjenci byli wspierani przez wielodyscyplinarny zespół składający się z lekarzy, dietetyków, fizjoterapeutów, psychologów i innych specjalistów.

Dane zbierano z elektronicznej dokumentacji medycznej pacjentów w trzech punktach czasowych: na początku badania (T1), po 6-9 miesiącach (T2) i po 9-12 miesiącach (T3). Pomiary obejmowały wzrost, masę ciała, BMI, HbA1c oraz markery metaboliczne dla lipidów (cholesterol całkowity, trójglicerydy, LDL, HDL) i funkcji wątroby (ALP, ALT, AST).

Czy wyniki badania przemawiają za skutecznością terapii?

Wyniki wykazały, że w grupie leczonej liraglutydem średnia zmiana BMI od początku do końca okresu obserwacji wyniosła 0,95 kg/m², co stanowiło około 2,5% redukcji BMI (p=0,01). W okresie T1-T3, 24,6% (n=17/69) pacjentów osiągnęło co najmniej 5% redukcję BMI, a 14,5% (n=10/69) doświadczyło 5-10% redukcji masy ciała w grupie LiraglG, w porównaniu do 15,9% (n=11/69) pacjentów w grupie LifeSG, którzy osiągnęli co najmniej 5% redukcję BMI i masy ciała.

Ogólnie, status leczenia nie miał wpływu na średnią zmianę poziomów BMI w całym okresie badania przy użyciu analizy modelu mieszanego (p=0,089). Jednak średni pomiar BMI był znacząco wyższy w grupie liraglutydu (p=0,018) w porównaniu do grupy samej modyfikacji stylu życia. Ponadto, BMI mierzone w czasie w grupie LiraglG wskazywało na średni spadek o 0,48 kg/m² w każdym okresie pomiarowym (p=0,003).

Analiza wykazała, że efekt redukcyjny liraglutydu na BMI był najbardziej widoczny w pierwszych 3-6 miesiącach terapii. Chociaż dalszy spadek masy ciała po 6 miesiącach leczenia liraglutydem był ograniczony, początkowa utrata masy ciała utrzymywała się po 9-12 miesiącach leczenia. Zaobserwowano również średni spadek poziomu HbA1c o 0,13% w grupie leczonej liraglutydem (p=0,004), głównie w podgrupie kobiet. Podobnie zanotowano średni spadek poziomu cholesterolu całkowitego o 0,17 mmol/l (p=0,015) oraz poziomu fosfatazy alkalicznej (ALP) o 19,2 U/L (p=0,002) w kolejnych okresach pomiarowych u pacjentów leczonych liraglutydem.

Analiza regresji nie wykazała wpływu statusu leczenia na zmiany w średnich poziomach HbA1c w czasie (p=0,219) między grupami leczenia. Podobnie, analiza regresji nie wykazała efektu interakcji leczenia na średnią zmianę innych biomarkerów profilu lipidowego (cholesterol całkowity, trójglicerydy, LDL i HDL) i funkcji wątroby (ALT, AST i ALP) w czasie (p>0,05).

Ważną obserwacją z badania jest to, że korzystne efekty liraglutydu na BMI są bardziej wyraźne w pierwszych 3-6 miesiącach terapii. Niektórzy pacjenci w grupie LiraglG prawdopodobnie stracili motywację i zaangażowanie w modyfikację stylu życia podczas badania, polegając całkowicie na efekcie leku. Sugeruje to, że chociaż liraglutyd może początkowo zwiększyć redukcję BMI, jego długoterminowa skuteczność może się zmniejszyć bez ciągłego wsparcia ze strony interwencji dotyczących stylu życia.

Jakie wnioski dla praktyki klinicznej płyną z badania?

Wyniki badania są zgodne z wcześniejszymi doniesieniami, które wykazały skuteczność liraglutydu w redukcji BMI u otyłych młodych osób w wieku 12 lat i starszych w porównaniu z placebo, co doprowadziło do zatwierdzenia tego leku przez FDA do stosowania w tej grupie wiekowej. Odpowiedź na liraglutyd nie jest zależna od wieku, płci, pochodzenia etnicznego/rasy, statusu dojrzewania, glikemii czy klasy otyłości.

Badania na dorosłych wykazały skuteczność liraglutydu w promowaniu utraty masy ciała u osób z nadwagą i otyłością, z cukrzycą typu 2 lub bez niej, pokazując lepsze wyniki w porównaniu do metforminy lub placebo. Zgodnie z wynikami obecnego badania, dane dotyczące dorosłych pokazują, że większość utraty masy ciała następuje w pierwszym roku leczenia liraglutydem, a utrata ta utrzymuje się w okresie dwuletniej obserwacji, z poprawą markerów metabolicznych związanych z otyłością.

Ograniczeniem badania jest jego retrospektywny charakter, który ogranicza możliwość ustalenia związku przyczynowego między stosowaniem liraglutydu a obserwowanymi wynikami. Dodatkowo, badanie przeprowadzono w jednym ośrodku w Rijadzie, co może ograniczać możliwość uogólnienia jego wyników na inne populacje. Stosunkowo krótki okres obserwacji może nie w pełni uchwycić długoterminowych efektów i potencjalnych działań niepożądanych leczenia liraglutydem.

Podsumowując, liraglutyd może być cennym uzupełnieniem interwencji związanych ze stylem życia u otyłych nastolatków, szczególnie w pierwszych miesiącach leczenia. Znaczące zmniejszenie BMI i niektórych markerów metabolicznych wskazuje, że liraglutyd może być skuteczną strategią zwiększającą skuteczność modyfikacji stylu życia, szczególnie u pacjentów opornych na same zmiany stylu życia. Jednak zmienność w trwałości tych efektów podkreśla znaczenie ciągłych interwencji dotyczących stylu życia w celu utrzymania tych korzyści w długim okresie.

Podsumowanie

Badanie przeprowadzone na 138 nastolatkach w wieku 12-14 lat z otyłością wykazało, że liraglutyd w połączeniu z modyfikacją stylu życia prowadzi do redukcji BMI o około 2,5% w okresie obserwacji. W grupie otrzymującej liraglutyd 24,6% pacjentów osiągnęło co najmniej 5% redukcję BMI, podczas gdy w grupie kontrolnej było to 15,9%. Najsilniejszy efekt terapeutyczny obserwowano w pierwszych 3-6 miesiącach leczenia. Zanotowano również poprawę markerów metabolicznych, w tym spadek poziomu HbA1c o 0,13%, cholesterolu całkowitego o 0,17 mmol/l oraz fosfatazy alkalicznej o 19,2 U/L. Badanie potwierdza, że liraglutyd może być skutecznym uzupełnieniem terapii otyłości u nastolatków, jednak kluczowe znaczenie ma utrzymanie długoterminowej modyfikacji stylu życia dla trwałości efektów leczenia.