Liraglutyd skuteczny w leczeniu przyrostu masy ciała po operacji bariatrycznej

Czym charakteryzowany jest profil badanych pacjentów?

Badanie retrospektywne przeprowadzone w jednym ośrodku oceniało skuteczność liraglutydu w leczeniu przyrostu masy ciała po laparoskopowej rękawowej gastrektomii (LSG) u pacjentów z podwyższonym ryzykiem anestezjologicznym. Analizę przeprowadzono na podstawie prospektywnie utrzymywanej bazy danych pacjentów z otyłością, którzy przeszli LSG jako pierwotną operację metaboliczną w ośrodku referencyjnym trzeciego stopnia między kwietniem 2017 a marcem 2024 roku.

Badana populacja obejmowała 40 pacjentów (mediana wieku 49 lat, 90% kobiet) z ASA III (klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa Anestezjologów oznaczająca ciężką chorobę układową), którzy doświadczyli przyrostu masy ciała po LSG i byli leczeni liraglutydem przez co najmniej 6 miesięcy. Wszyscy pacjenci mieli BMI >40 oraz przynajmniej jedną chorobę współistniejącą związaną z otyłością. Najczęstszymi chorobami współistniejącymi były: obturacyjny bezdech senny (80%), choroby sercowo-naczyniowe (67,5%), nadciśnienie tętnicze (62,5%), cukrzyca typu 2 (52,5%) i zaburzenia lipidowe (25%). Przyrost masy ciała zdefiniowano jako ponowny wzrost ≥10% od najniższej osiągniętej masy po LSG.

Jakie efekty chirurgiczne daje LSG?

Przed operacją mediana masy ciała wynosiła 103 kg (IQR 100-110), a mediana BMI 40,5 kg/m² (IQR 40-42). Po LSG mediana najniższej masy ciała (nadir) spadła do 71 kg (IQR 70-72), z medianą BMI 27,8 kg/m² (IQR 27-28), co stanowiło statystycznie istotne zmniejszenie w porównaniu z wartościami przedoperacyjnymi (p<0,005). Mediana procentowej całkowitej utraty masy ciała (%TWL) po operacji wyniosła 31,32% (IQR 29,4-33,8%).

Jakie zmiany wagi obserwuje się po rozpoczęciu leczenia liraglutydem?

Leczenie liraglutydem rozpoczęto po medianie 69 miesięcy (IQR 65-73,5) od LSG. Mediana masy ciała przed leczeniem wynosiła 91 kg (IQR 88-94,5), a mediana BMI 33,6 kg/m² (IQR 32,5-35,4), co było istotnie wyższe od mediany najniższej masy ciała i BMI (p<0,005). Liraglutyd podawano podskórnie, zaczynając od dawki 0,6 mg dziennie i zwiększając ją co tydzień o 0,6 mg, aż do osiągnięcia maksymalnej dawki 3,0 mg w ciągu 24 tygodni.

Po 3 miesiącach leczenia liraglutydem mediana masy ciała zmniejszyła się do 82 kg (IQR 80,5-88), co było istotnie niższe niż mediana masy ciała przed leczeniem (p<0,005). Mediana BMI po 3 miesiącach leczenia była statystycznie niższa niż mediana BMI przed leczeniem, wynosząc 31 kg/m² (IQR 30-32) vs. 33,6 kg/m² (IQR 32,5-35,4), p<0,005.

Po 6 miesiącach leczenia liraglutydem mediana masy ciała wyniosła 75 kg (IQR 72-78,5), a mediana BMI 28,7 kg/m² (IQR 28-29,6). Obie wartości były statystycznie niższe w porównaniu z medianą masy ciała i BMI obserwowanymi po trzech miesiącach (p<0,005). Mediana %TWL po sześciu miesiącach, na zakończenie leczenia, wyniosła 27,5% (IQR 24,5-30,4), co było statystycznie istotnie wyższe niż mediana %TWL przed leczeniem (p<0,005).

Czy leczenie liraglutydem jest bezpieczne?

Nie zgłoszono żadnych poważnych działań niepożądanych związanych z leczeniem liraglutydem. Jedynymi obserwowanymi działaniami niepożądanymi były łagodne efekty żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka, nudności, zaparcia i wymioty.

Czy badania potwierdzają skuteczność liraglutydu?

Warto podkreślić, że badanie to jest pierwszą analizą skupiającą się wyłącznie na pacjentach z ASA III, którzy doświadczyli przyrostu masy ciała po LSG. W porównaniu z innymi badaniami, w badaniu BARI-OPTIMISE wykazano, że przez 24 tygodnie uczestnicy przyjmujący liraglutyd 3,0 mg doświadczyli znacznie większej redukcji masy ciała w porównaniu do placebo (-8,82 vs. -0,54; p<0,001). Średnia różnica w procentowej zmianie masy ciała między grupą liraglutydu a placebo wyniosła -8,03 (95% CI, -10,39 do -5,66; p<0,01).

Badanie Whartona i wsp. wykazało, że pacjenci, którzy przybierali na wadze po różnych pierwotnych zabiegach bariatrycznych i byli leczeni liraglutydem 3,0 mg, doświadczyli statystycznie istotnej utraty masy ciała, niezależnie od rodzaju przebytej operacji bariatrycznej. Konkretnie, pacjenci po rękawowej gastrektomii stracili średnio 3,6% masy ciała, po opasce żołądkowej 4,9%, a po gastric bypass 6,6%. Redukcje te pozostały istotne nawet po roku leczenia liraglutydem, choć tylko 62,4% pacjentów osiągnęło zalecaną maksymalną dawkę kliniczną 3,0 mg.

Lofton i wsp. w randomizowanym, podwójnie zaślepionym badaniu kontrolowanym placebo wykazali, że codzienne wstrzyknięcie liraglutydu wiązało się z klinicznie znaczącą utratą masy ciała u osób, które przytyły po operacji Roux-en-Y bypass. W grupie liraglutydu 51% pacjentów osiągnęło całkowitą utratę masy ciała (TBWL) na poziomie 10% lub więcej, a 26% osiągnęło TBWL na poziomie 15% lub więcej.

W badaniu Mohammada i wsp., analizującym efekty liraglutydu specyficznie u pacjentów z przyrostem masy ciała po rękawowej gastrektomii, wykazano statystycznie istotną utratę masy ciała o 6,2% po medianie leczenia liraglutydem wynoszącej 3 miesiące, wśród 40% pacjentów, którzy osiągnęli maksymalną zalecaną dawkę dobową 3,0 mg.

Czy nowe agonisty GLP-1 rewolucjonizują leczenie otyłości?

Warto zauważyć, że od czasu zatwierdzenia liraglutydu przez FDA i Europejską Agencję Leków w 2014 roku do leczenia otyłości, wprowadzono różne nowe agoniści receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1 RA), w tym semaglutyd i tirzepatyd. Semaglutyd, zatwierdzony w 2021 roku, charakteryzuje się jako długo działający GLP-1 RA o okresie półtrwania około 160 godzin, co pozwala na podawanie raz w tygodniu. Badania kliniczne wykazały, że dawka 2,4 mg semaglutidu prowadzi do znacznej utraty masy ciała o około 12%, w porównaniu do 5% utraty masy ciała obserwowanej przy liraglutydie w dawce 3,0 mg.

Tirzepatyd, zatwierdzony przez FDA w 2022 roku, jest pierwszym podwójnym agonistą skierowanym zarówno na glukozozależny insulinotropowy peptyd (GIP), jak i receptor GLP-1. Podawany raz w tygodniu podskórnie, wykazał znaczną poprawę w utracie masy ciała, wskaźniku masy ciała (BMI) i obwodzie talii w porównaniu do wcześniejszych agonistów receptora GLP-1.

Czy wyniki badania są wystarczająco przekonujące?

Badanie to podkreśla znaczenie i bezpieczeństwo GL1-RA w leczeniu przyrostu masy ciała po ponad pięciu latach od początkowego zabiegu bariatrycznego, szczególnie u pacjentów z wielochorobowością. Jak wykazały wyniki tego badania oraz różnych badań prospektywnych i retrospektywnych, nie zgłoszono poważnych działań niepożądanych wśród pacjentów stosujących liraglutyd w dawce 3,0 mg; odnotowano jedynie łagodne efekty żołądkowo-jelitowe.

Autorzy podkreślają, że ograniczeniami badania są jego jednoośrodkowy charakter, ograniczony czas obserwacji, retrospektywna natura, brak grupy kontrolnej i mała wielkość próby. Potrzebne są prospektywne, wieloośrodkowe badania z większymi próbami i dłuższym okresem obserwacji, aby porównać liraglutyd z placebo i innymi agonistami receptora GLP-1.

Jakie wnioski płyną z analizy stosowania liraglutydu?

W podsumowaniu, liraglutyd w maksymalnej dawce 3,0 mg może łagodzić przyrost masy ciała po LSG u pacjentów, którzy nie są odpowiednimi kandydatami do operacji rewizyjnej z powodu licznych chorób współistniejących i wysokiego ryzyka anestezjologicznego.

Podsumowanie

Badanie retrospektywne objęło 40 pacjentów (90% kobiet, mediana wieku 49 lat) z ASA III, którzy doświadczyli przyrostu masy ciała po laparoskopowej rękawowej gastrektomii. Przed operacją mediana masy ciała wynosiła 103 kg, a po LSG spadła do 71 kg. Leczenie liraglutydem rozpoczęto po około 69 miesiącach od operacji, gdy masa ciała wzrosła do mediany 91 kg. Po 6 miesiącach terapii masa ciała spadła do 75 kg, a BMI do 28,7 kg/m². Całkowita utrata masy ciała wyniosła 27,5%. Nie zaobserwowano poważnych działań niepożądanych, a jedynie łagodne efekty żołądkowo-jelitowe. Wyniki te potwierdzają skuteczność i bezpieczeństwo liraglutydu w leczeniu przyrostu masy ciała po LSG, szczególnie u pacjentów z wysokim ryzykiem anestezjologicznym, którzy nie kwalifikują się do operacji rewizyjnej.