Liraglutid w leczeniu otyłości – czy jest skuteczny?

Czy liraglutide spełnia oczekiwania w leczeniu otyłości?

Wieloośrodkowe retrospektywne badanie obserwacyjne przeprowadzone w Turcji oceniło skuteczność liraglutide w leczeniu otyłości w warunkach rzeczywistej praktyki klinicznej. Badanie objęło pacjentów z 38 ośrodków endokrynologicznych z 18 różnych miast w Turcji, którzy rozpoczęli leczenie liraglutide między styczniem 2020 a październikiem 2023 roku.

Do badania włączono 1009 pacjentów w wieku ≥18 lat z BMI ≥30 kg/m² lub BMI ≥27 kg/m² z co najmniej jedną chorobą współistniejącą związaną z masą ciała (nadciśnienie, stan przedcukrzycowy, cukrzyca typu 2 lub dyslipidemia). Średni wiek uczestników wynosił 43±12 lat, z medianą BMI 37 kg/m² (IQR 33,3-41,8), a 78,1% stanowiły kobiety. Po wykluczeniu pacjentów stosujących jednocześnie orlistat lub po operacjach bariatrycznych w ciągu ostatnich 2 lat, grupa otrzymująca wyłącznie liraglutide liczyła 860 osób.

Czy obserwowane efekty terapeutyczne są przekonujące?

Liraglutide spowodował znaczącą utratę masy ciała w grupie stosującej wyłącznie ten lek. Mediana redukcji masy ciała wyniosła -4 kg (IQR -6, -3) po pierwszym miesiącu, -7,5 kg (IQR -11, -5) po 3 miesiącach, -11 kg (IQR -15,8, -7) po 6 miesiącach i -13,5 kg (IQR -19, -9) po 12 miesiącach od rozpoczęcia terapii (p<0,001). W całej kohorcie 76,4% pacjentów osiągnęło ≥5% utraty masy ciała, a 40,9% osiągnęło ≥10% redukcji podczas leczenia liraglutide. Odsetek pacjentów osiągających ≥5% utraty masy ciała wynosił odpowiednio 40,1%, 75,1%, 88,7% i 95,1% po 1, 3, 6 i 12 miesiącach leczenia. Podobnie, 4,1%, 31,6%, 61,6% i 73% pacjentów osiągnęło ≥10% redukcji masy ciała odpowiednio po 1, 3, 6 i 12 miesiącach.

Mediana czasu trwania terapii liraglutide w grupie stosującej wyłącznie ten lek wynosiła 4 miesiące (IQR 3-6), z medianą dawki 2,4 mg (IQR 1,8-3). Tylko 33,5% pacjentów stosowało maksymalną dawkę 3,0 mg/dobę. Ponadto, 21,7% pacjentów stosowało maksymalną dawkę 2,4 mg/dobę, 21,6% stosowało 1,8 mg/dobę, 6,5% stosowało 1,2 mg/dobę, a 1,9% pacjentów stosowało dawkę 0,6 mg/dobę. Mediana czasu utrzymywania maksymalnej dawki 3 mg/dobę wynosiła 60 dni (IQR 30-120). Podczas leczenia liraglutide mediana liczby wizyt kontrolnych u lekarza wynosiła 2 (IQR 1-4).

Jakie czynniki wpływają na sukces terapeutyczny i poprawę parametrów metabolicznych?

W analizie wieloczynnikowej jedynie czas trwania leczenia okazał się niezależnym predyktorem osiągnięcia 5% i 10% utraty masy ciała (odpowiednio B=0,315, OR: 1,370, 95% CI 0,222-0,406, p<0,001 oraz B=0,216, OR: 1,241, 95% CI 0,144-0,309, p<0,001), podczas gdy dawka liraglutide, wiek, płeć, wykształcenie, wyjściowa masa ciała, BMI oraz parametry laboratoryjne nie miały istotnego wpływu.

Zaobserwowano istotną poprawę parametrów metabolicznych, w tym glikemii na czczo (FPG), HbA1c, całkowitego cholesterolu, cholesterolu LDL, trójglicerydów i ALT. Poziomy FPG i HbA1c uległy znaczącemu obniżeniu przy porównaniu zmian od wartości wyjściowych do 3, 6 i 12 miesiąca (p<0,001 dla każdego). Zaobserwowano istotne zmniejszenie poziomów LDL-C i trójglicerydów między wartościami wyjściowymi a 3, 6 i 12 miesiącem (odpowiednio p<0,001, p<0,001 i p=0,01). Dodatkowo, poziomy cholesterolu całkowitego wykazały znaczące obniżenie przy porównaniu wartości wyjściowych z 3 i 6 miesiącem leczenia (p<0,001 dla każdego), ale różnica ta nie była istotna między wartościami wyjściowymi a 12 miesiącem (p=0,024). U pacjentów z cukrzycą typu 2 mediana redukcji HbA1c wyniosła -0,4 (IQR -1,2, -0,1) po 3 miesiącach, -0,7 (IQR -1,5, -0,2) po 6 miesiącach i -0,85 (IQR -1,7, -0,3) po 12 miesiącach od wartości wyjściowych.

Czy profil bezpieczeństwa liraglutide jest zadowalający?

Co najmniej jedno działanie niepożądane wystąpiło u 48% pacjentów. Najczęstszym skutkiem ubocznym były nudności i wymioty (38,8%). Inne częste działania niepożądane obejmowały bóle głowy (8,6%), dyspepsję/ból brzucha (4,8%), tachykardię (4,1%), miejscowe reakcje alergiczne (3,4%), zaparcia (3,2%) i biegunkę (2,6%). Poważne zdarzenia niepożądane, takie jak zapalenie trzustki, niedrożność jelit, zapalenie pęcherzyka żółciowego i znacznie podwyższone enzymy wątrobowe, wystąpiły u mniej niż 1% pacjentów.

Najczęstszym powodem przerwania leczenia był koszt leku (42,6%), następnie nietolerancja działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego (22,9%) i utrata motywacji (18,9%). Inne powody obejmowały nieosiągnięcie wystarczającej utraty masy ciała (14,3%), trudności z wykonywaniem iniekcji (8,3%) oraz strach przed działaniami niepożądanymi leku (1%).

Czy efekty leczenia różnią się w zależności od charakterystyki pacjenta?

W analizie podgrup nie zaobserwowano istotnych różnic w osiąganiu 5% i 10% redukcji masy ciała między pacjentami z cukrzycą typu 2 i bez niej, ani między różnymi grupami wiekowymi (<40 lat, 40-64 lata i ≥65 lat). Podobnie, nie stwierdzono istotnych różnic w osiąganiu celów redukcji masy ciała między różnymi klasami otyłości, mimo że bezwzględna utrata masy ciała była większa u pacjentów z wyższymi klasami otyłości.

Pacjenci, którzy jednocześnie stosowali orlistat i liraglutide, osiągnęli wyższy odsetek 5% i 10% redukcji masy ciała w pierwszym miesiącu leczenia (p<0,001 i p=0,028), jednak różnica ta nie utrzymywała się w dalszych miesiącach (p>0,05 dla każdego). Z kolei pacjenci z historią operacji bariatrycznych osiągnęli podobną redukcję masy ciała jak pacjenci bez takiej historii.

Wsparcie dietetyka i przestrzeganie zaleceń dotyczących ćwiczeń nie miały istotnego wpływu na osiąganie 5% lub 10% redukcji masy ciała. Należy jednak zaznaczyć, że dane dotyczące diety i ćwiczeń opierały się na samodzielnych raportach pacjentów i nie były standaryzowane, co mogło wpłynąć na wiarygodność tych danych.

Czy liraglutide pozostaje opłacalną opcją terapeutyczną?

Badanie wykazało, że liraglutide jest skutecznym lekiem w leczeniu otyłości u dorosłych, osiągając klinicznie istotną redukcję masy ciała niezależnie od wieku, klasy otyłości czy stosowania diety i ćwiczeń. Mimo dostępności nowszych analogów GLP-1, jak semaglutide i tirzepatide, liraglutide pozostaje ważną opcją terapeutyczną ze względu na dłuższe doświadczenie kliniczne, większą dostępność i opłacalność ekonomiczną w wielu krajach.

Ograniczenia badania obejmowały jego retrospektywny charakter, brak dostępu do wszystkich danych dotyczących masy ciała i parametrów laboratoryjnych, a także znaczne zmniejszenie liczby pacjentów kontynuujących leczenie po 6 miesiącach, co ogranicza ocenę długoterminowych wyników. Ponadto, dane dotyczące diety i ćwiczeń opierały się na samodzielnych raportach pacjentów, co mogło wprowadzić subiektywne błędy raportowania.

Podsumowanie

Badanie przeprowadzone w 38 ośrodkach endokrynologicznych w Turcji na grupie 1009 pacjentów wykazało znaczącą skuteczność liraglutidu w leczeniu otyłości. Po roku terapii mediana redukcji masy ciała wyniosła 13,5 kg, przy czym 76,4% pacjentów osiągnęło co najmniej 5% redukcji masy ciała, a 40,9% osiągnęło redukcję przekraczającą 10%. Skuteczność leku była niezależna od wieku, klasy otyłości czy współistniejącej cukrzycy typu 2. Zaobserwowano istotną poprawę parametrów metabolicznych, w tym glikemii na czczo, HbA1c oraz profilu lipidowego. Działania niepożądane wystąpiły u 48% pacjentów, z czego najczęstsze były nudności i wymioty. Główną przyczyną przerwania terapii był koszt leku (42,6%). Jedynym niezależnym predyktorem sukcesu terapeutycznego okazał się czas trwania leczenia, podczas gdy czynniki takie jak dawka leku, wiek, płeć czy wyjściowa masa ciała nie miały istotnego wpływu na efekty terapii.