Liraglutyd w leczeniu otyłości u młodzieży – przełomowe wyniki badań

Czy liraglutyd zmienia podejście do leczenia otyłości?

Nowe dane kliniczne potwierdzają skuteczność liraglutydu w leczeniu otyłości u młodzieży, jednocześnie wskazując na wartość ciągłego monitorowania glukozy (CGM) w tej grupie pacjentów. Retrospektywne badanie obejmujące 24 nastolatków z otyłością, leczonych w warunkach rutynowej praktyki klinicznej, wykazało znaczące korzyści po 3-miesięcznej terapii. Pacjenci doświadczyli istotnej statystycznie redukcji masy ciała (-2,95 kg), BMI (-1,38 kg/m²) oraz BMI SDS (-0,09). Co ważne, zaobserwowano również korzystne zmiany w składzie ciała, z redukcją procentowej zawartości tkanki tłuszczowej (-2,09%) oraz masy tłuszczowej (-4,00 kg). Wyniki te potwierdzają wcześniejsze obserwacje z badań klinicznych, wskazując na skuteczność liraglutydu w warunkach rzeczywistej praktyki medycznej u nastolatków z ciężką postacią otyłości.

Szczególnie interesujący aspekt badania dotyczy zastosowania ciągłego monitorowania glukozy (CGM) – technologii powszechnie wykorzystywanej w cukrzycy typu 1, ale rzadko stosowanej u pacjentów z otyłością bez rozpoznanej cukrzycy. Analiza danych z urządzeń Dexcom G6 oraz FreeStyle Libre Pro wykazała, że po terapii liraglutydem nastąpiło istotne statystycznie zwiększenie procentu czasu, w którym poziomy glukozy pozostawały w zakresie normy (z 91,76% do 94,18%, p=0,048). Obserwowano również tendencję do zmniejszenia odchylenia standardowego poziomów glukozy (z 1,11 mmol/L do 0,97 mmol/L), co wskazuje na poprawę stabilności glikemicznej. Warto zauważyć, że mimo poprawy, wartości te nadal pozostawały niższe niż u zdrowych nastolatków (94,18% vs 97% czasu w zakresie normy), co sugeruje utrzymywanie się pewnego stopnia dysregulacji glikemicznej u młodzieży z otyłością.

Badanie wykazało również korzystny wpływ liraglutydu na parametry metaboliczne. Zaobserwowano znamienne obniżenie HbA1c (-1,35 mmol/mol; -2,3% DCCT, p=0,025), trójglicerydów (-0,122 mmol/L; p=0,010) oraz cholesterolu całkowitego (-0,28 mmol/L; p=0,029). Chociaż zmiana w poziomie cholesterolu HDL nie osiągnęła istotności statystycznej, warto podkreślić, że wartości te przesunęły się z zakresu nieprawidłowego do prawidłowego. Wyniki te kontrastują z niektórymi wcześniejszymi badaniami, które nie wykazywały znaczących zmian w parametrach glikemiczych i kardiometabolicznych po terapii liraglutydem u młodzieży, co może wskazywać na korzyści płynące z dłuższego stosowania leku lub specyfiki badanej populacji.

Czy liraglutyd wpływa na metabolizm i zachowania żywieniowe?

Mechanizm działania liraglutydu jako analogu glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) obejmuje zarówno efekty centralne, jak i obwodowe, prowadzące do spowolnienia opróżniania żołądka, zwiększenia uczucia sytości oraz stymulacji produkcji insuliny. W omawianym badaniu efekty te znalazły odzwierciedlenie w analizie zachowań żywieniowych przy użyciu kwestionariusza TFEQ-R18. Zaobserwowano znaczącą redukcję niekontrolowanego jedzenia (średni wynik zmniejszył się z 51,94 do 41,01; p=0,006). Choć nieistotne statystycznie, zauważono również tendencję do zwiększenia restrykcji poznawczej i zmniejszenia jedzenia emocjonalnego. Obserwacje te potwierdzają kliniczne działanie liraglutydu w zakresie regulacji apetytu i zachowań żywieniowych u nastolatków z otyłością.

Ocena jakości życia, przeprowadzona za pomocą kwestionariuszy PedsQL (zarówno w wersji dla dzieci, jak i dla rodziców), wykazała poprawę we wszystkich domenach, z wyjątkiem funkcjonowania społecznego w samoocenie dzieci oraz funkcjonowania szkolnego w ocenie rodziców. Mimo że zmiany te nie osiągnęły istotności statystycznej, wskazują na potencjalny pozytywny wpływ terapii na ogólne samopoczucie pacjentów. Warto jednak zauważyć, że wyniki pozostawały znacząco niższe niż u zdrowych rówieśników, co podkreśla negatywny wpływ otyłości na jakość życia młodzieży oraz potrzebę kompleksowego podejścia terapeutycznego, obejmującego wsparcie psychologiczne.

Wyniki badania nabierają szczególnego znaczenia w kontekście rosnącej częstości występowania cukrzycy typu 2 u dzieci i młodzieży, będącej konsekwencją epidemii otyłości. Wcześniejsze badania wykazały, że dzieci i młodzież z otyłością mają czterokrotnie zwiększone ryzyko rozwoju T2DM. Identyfikacja zaburzeń glikemicznych na wczesnym etapie, przy użyciu CGM, może umożliwić wcześniejszą interwencję i potencjalnie zapobiec progresji do stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy typu 2. Badanie sugeruje, że liraglutyd może być skutecznym narzędziem w tym zakresie, zwłaszcza u pacjentów z ciężką otyłością i towarzyszącymi zaburzeniami metabolicznymi.

Jak wyniki badań przekładają się na praktykę kliniczną?

Warto podkreślić, że w badanej grupie znajdowało się 24 pacjentów o medianie wieku 14,7 lat (zakres 12-17,9 lat), z czego 58,3% stanowiły dziewczęta. Dwóch pacjentów miało wcześniej zdiagnozowaną cukrzycę typu 2, a jeden upośledzoną tolerancję glukozy. Pacjenci nosili urządzenia CGM przez medianę 9,12 dni (zakres 2,2-13,9 dni), co zapewniło wystarczająco długi okres obserwacji do analizy wzorców glikemicznych. Liraglutyd był podawany początkowo w dawce 0,6 mg raz dziennie jako iniekcja podskórna, a następnie dawkę zwiększano co tydzień o 0,6 mg do maksymalnej dawki 3 mg lub najwyższej tolerowanej dawki, przy wsparciu pielęgniarki specjalistycznej.

Interesującym aspektem badania jest analiza zmian w składzie ciała po zastosowaniu liraglutydu. Wpływ tego leku na skład ciała został dobrze udokumentowany u dorosłych przy użyciu absorpcjometrii rentgenowskiej o podwójnej energii (DXA) oraz obrazowania metodą rezonansu magnetycznego, ale dane dotyczące populacji pediatrycznej są bardzo ograniczone. Wykazane w badaniu znaczące zmniejszenie procentowej zawartości tkanki tłuszczowej i masy tłuszczowej sugeruje, że liraglutyd może wpływać korzystnie na dystrybucję tkanki tłuszczowej, co może przekładać się na zmniejszenie ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych. Niektórzy badacze sugerują, że liraglutyd może wywierać niezależny od redukcji masy ciała wpływ na rozkład tkanki tłuszczowej, co wymaga dalszych badań, szczególnie u dzieci i młodzieży.

W porównaniu z innymi lekami stosowanymi w leczeniu otyłości młodzieńczej, takimi jak metformina, orlistat, eksenatyd i topiramat, liraglutyd wykazał najkorzystniejszy wpływ na redukcję masy ciała, co potwierdzają wyniki niedawno opublikowanego przeglądu systematycznego i metaanalizy przeprowadzonej przez Zhao i współpracowników. Wyniki omawianego badania wspierają te obserwacje, wskazując na skuteczność liraglutydu w warunkach rzeczywistej praktyki klinicznej.

Ograniczenia badania obejmują małą liczebność próby oraz jej specyficzny charakter – wszyscy pacjenci byli pod opieką specjalistycznego zespołu interdyscyplinarnego (Tier 3 weight management service) i charakteryzowali się znacznie podwyższonym BMI (>+3 SDS) oraz towarzyszącymi powikłaniami. Retrospektywny charakter analizy skutkował również brakami w niektórych pomiarach. Niemniej jednak, wyniki dostarczają cennych informacji o skuteczności liraglutydu w rzeczywistych warunkach klinicznych u młodzieży z ciężką otyłością.

Podsumowując, badanie potwierdza korzystny wpływ 3-miesięcznej terapii liraglutydem na parametry antropometryczne, metaboliczne oraz zachowania żywieniowe u młodzieży z otyłością w warunkach rutynowej praktyki klinicznej. Wyniki wskazują również na potencjalną wartość CGM w identyfikacji dysregulacji glikemicznej u młodzieży z otyłością, co może umożliwić wcześniejszą interwencję i zapobieganie powikłaniom lub progresji do cukrzycy typu 2. Badanie podkreśla znaczenie multidyscyplinarnego podejścia do leczenia otyłości młodzieńczej, łączącego farmakoterapię, poradnictwo dietetyczne, wsparcie psychologiczne oraz nowoczesne metody monitorowania parametrów metabolicznych.

Podsumowanie

Badanie kliniczne przeprowadzone na grupie 24 nastolatków z otyłością wykazało znaczącą skuteczność trzymiesięcznej terapii liraglutydem. U pacjentów zaobserwowano istotną redukcję masy ciała o 2,95 kg, BMI o 1,38 kg/m² oraz zmniejszenie zawartości tkanki tłuszczowej o 2,09%. Zastosowanie ciągłego monitorowania glukozy (CGM) potwierdziło poprawę kontroli glikemii, ze zwiększeniem czasu utrzymywania prawidłowego poziomu glukozy z 91,76% do 94,18%. Terapia wpłynęła korzystnie na parametry metaboliczne, w tym obniżenie HbA1c, trójglicerydów i cholesterolu całkowitego. Zaobserwowano również pozytywny wpływ na zachowania żywieniowe, szczególnie w zakresie redukcji niekontrolowanego jedzenia. Wyniki badania potwierdzają skuteczność liraglutydu w warunkach rzeczywistej praktyki klinicznej i wskazują na wartość kompleksowego podejścia do leczenia otyłości młodzieńczej, łączącego farmakoterapię z nowoczesnym monitorowaniem parametrów metabolicznych.

Bibliografia

Apperley Louise, Parkinson Jennifer and Senniappan Senthil. Liraglutide Treatment Improves Glycaemic Dysregulation, Body Composition, Cardiometabolic Variables and Uncontrolled Eating Behaviour in Adolescents with Severe Obesity. Journal of Clinical Research in Pediatric Endocrinology 17(1), 68-75. DOI: https://doi.org/10.4274/jcrpe.galenos.2024.2023-10-10.